روش تست و عیب یابی ترانزیستورها

در این مطلب ما روش های تست ترانزیستورها را با مولتی متر ، به صورت علمی و عملی بررسی خواهیم نمود. به طور کلی ترانزیستور یک قطعه پرکاربرد در آیفون های تصویری و جک درب پارکینگ می باشد و جهت تعمیر آیفون تصویری یا حتی تعمیر جک درب پارکینگ دانستن روش تست قطعات الکترونیکی بسیار کاربردی و واجب خواهد بود.

در بسیاری از سایتها شاید راجع به درک ترانزیستور مطالب متعددی را خوانده باشید اما درک آن برای شما بسیار سخت بوده. اما در این مطلب سعی بر آن شده تا در آموزش ترانزیستور درک دقیق تر و بیان ساده تری جهت شناخت ترانزیستور به شما بدهیم. پس تا انتهای این مطلب ما را یاری کنید تا درک کاملی از عملکرد آن داشته باشید.

قبل از فهمیدن روش تست ترانزیستور باید بدانیم که ترانزیستور چیست؟

ترانزیستور چیست؟

ترانزیستور به زبان ساده یک قطعه الکترونیکی جهت سوئیچ می باشد. حال این سوئیچ میتواند به صورت قطع و وصل کامل و یا تدریجی باشد. در برخی مواقع یک ترانزیستور میتواند وظیفه تقویت کنندگی را برعهده بگیرد. همانطور که در مطلب نقش ترانزیستور در تقویت صدا آیفون تصویری گفتیم ، ترانزیستور نقش تقویت مرحله ای صدا میکروفن را برعهده دارد. اما دربسیاری مواقع ترانزیستورها تنها عمل سوئیچینگ بسیار دقیقی دارند و در بردهای الکترونیکی از عمل سوئیچینگ با دقت بالای آن ها استفاده میشود. در تست ترانزیستور ما نیازی به دانستن این موضوعات نداریم و روش تست دقیق آن را در ادامه مطلب بررسی خواهیم کرد.

انواع ترانزیستور

قبل از شروع به تست ترانزیستورها باید بدانیم که ترانزیستورها دو نوع هستند

• ترانزیستورهای BJT
• ترانزیستورهای FET

ما در این مطلب سعی میکنیم تا ترانزیستورهای پرکاربرد BJT را آموزش دهیم. چراکه درک آن بسیار ساده تر خواهد بود.

ترانزیستورهای BJT در دو نوع در بازار موجود می باشد. نوع NPN , PNP این دو نوع در عملکرد تفاوتی با یکدیگر ندارند و اگر در عکس نیز مشاهده نمایید تنها جهت پیکان متفاوت خواهد بود. در ترانزیستورهای NPN حرکت جریانی از سمت کلکتور به امیتر خواهد بود و در ترانزیستورهای PNP حرکت جریانی یا الکترونها از سمت امیتر به کلکتور خواهد بود.

تست ترانزیستور توسط تست دیود مولتی متر

بهترین روش تست دیود از دید ما در واقع تست دیود از ترانزیستور می باشد. دلیل این امر سرعت تست بالا و امکان دقیق شناخت پایه ها و موارد دیگریست که در زیر عنوان خواهند شد.

مزایای روش تست دیودی از ترانزیستوها

• سرعت تست بسیار بالار نسبت به روشهاس تست دیگر
• نیاز به بیرون کشیدن قطعات از روی برد نیست. پس سرعت تست ترانزیستور بر روی برد بسیار بالاتر خواهد بود
• شناخت نوع PNP , NPN بودن ترانزیستور
• شناخت سریع ضعیف شدن ترانزیستور که در خرابی های ضعیفی صدا بسیار کاربرد دارد.
• نشان دادن نشتی ترانزیستور در این روش

روش تست دیودی از ترانزیستور توسط مولتی متر

روش تست بدین صورت است که ما در ابتدای کار مولتی متر را بر روی حالت تست دیود قرار میدهیم و پراپ های منفی و مثبت آن را متصل مینماییم. همانند تصویر زیر

حال کافیست تا جهت فهم بهتر پایه ها را بایکدیگر علامت گذاری کنیم. تصور کنید یک ترانزیستوری داریم که هیچ اطلاعاتی از آن نداریم و می خواهیم بدانیم سالم است یا خیر. خوب طبق شکل زیر من پایه هارا با A,B,C علامتگذاری میکنم.

همواره در تست دیودی ترانزیستور باید به دنبال عددی بین 200 تا 900 یا عددی 0.200 تا 0.900 باشیم. پس نشان دادن اعدادی خارج از این عدد یعنی پایه اشتباه است. پراپ منفی را روی پایه A میگذاریم و پراپ مثبت یا قرمز رنگ را روی پایه B قرار میدهیم. عددی روی نمایشگر ظاهر میشود این عدد مثلا OL است. خوب فعلا به جواب مورد نظر نرسیده ایم. حال جایگاه پایه ها را تعویض میکنیم. اینبار پراپ منفی بر روی پایه B و پراپ مثبت را بر روی پایه A قرار میدهیم. حال در نمایشگر عددی مانند 0.720 نمایش داده میشود. خوب حالا باید پایه بیس را تشخیص دهیم برای این منظور باید یکی از پراپ ها را ثابت نگه داریم و پراپ دیگر را روی روی پایه C بگذاریم. حالا پراپ منفی را جدا کرده و به پایه C متصل میکنیم. اگر اعداد نمایان شدند که تمام شده است اما اگر نمایان نشد، پراپ منفی را از روی C برداشته و به روی B میگذاریم (همان حالت قبلی که قبلا اعداد ظاهر شدند) ، و اینبار پراپ مثبت را بر روی C میگذاریم اینبار عددی مانند 0.713 را مشاهده میکنیم. حالا به راحتی میتوان به نتایج زیر دست یافت.

تست پیدا کردن نوع پایه های ترانزیستور

تا اینجای کار پراپ منفی بر روی پایه B ثابت مانده و در صورتی که پراپ مثبت را بر روی A بگذاریم عدد 0.720 نمایان میشود و اگر پراپ مثبت را بر روی C بگذاریم عدد 0.713 نمایان میشود. این تست بدان معنی است که پراپ ثابت ما پایه بیس ترانزیستور ماست و پراپی که عدد کوچکتر را نمایش میدهد پایه کلکتور ماست و پایه ای که عدد بزرگتر را نمایش میدهد پایه امیتر خواهد بود.

تست سالم بودن ترانزیستور

حال که به اعداد مورد نظرمان در تست ترانزیستور رسیدیم باید بدانیم که نوع ترانزیستور بسیار مهم است اما به طور کلی اگر این اعداد بالاتر از 400 باشند یعنی ترانزیستور ما سالم خواهد بود اما اگر یکی از این دو عددی که تست کردیم پایین تر از 400 باشد این بدان معنیست که ترانزیستور ضعیف و یا معیوب شده است.

تست NPN یا PNP بودن ترانزیستور

حال اگر در تستی که ما انجام دادیم پراپ منفی یا مشکی ما ثابت باشد و پراپ مثبت یا قرمز جا به جا گردد ، ترانزیستور ما از نوع PNP خواهد بود. و اگر پراپ ثابت ما پراپ مثبت یا قرمز رنگ باشد و پراپی که در حرکت است پراپ منفی یا مشکی باشد، ترانزیستور از نوع NPN خواهد بود.

برای سهولت تست ترانزیستور بهتر است فیلم زیر را ببینید این ویدیو در تست دقیق ترانزیستور بسیار به شما کمک خواهد کرد.

روش تست ترانزیستور توسط مولتی مترهای دارای محل تست ترانزیستور

برخی از مولتی مترها دارای محلی جهت تست ترانزیستور می باشند که در این روش تست کار بسیار سخت خواهد بود چراکه ما باید ترانزیستور را از جایگاه خود بیرون آوریم و پایه های دارای قلع آن را پاکسازی نماییم و بعد در داخل حفره های مولتی متر قرار دهیم تا هم تست خرابی ترانزیستور را انجام دهیم و هم نوع NPN , PNP آن را بفهمیم. حال با یکدیگر نگاهی به یک مدل از این مولتی مترها می اندازیم…

همانطور که در عکس میبینیم جایگاه مشخصی جهت تست ترانزیستور بر روی این گونه مولتی مترها وجود دارد که با قرار دادن پایه های ترانزیستور بر روی این قسمت در صورتی که اعداد نمایش داده شده بر روی مولتی متر تغییر کند و عددی بالاتر از 400 نمایش داده شود یعنی ترانزیسور سالم بوده و نوع آن نیز در کادر مولتی متر مشخص میگردد.

نتیجه گیری

خوب به راحتی تونستیم تا ترانزیستور رو تست کنیم اما کدام روش تست ترانزیستور بهتر هستش؟ جواب ما به این سوال روش تست دیودی از ترانزیستور هست چراکه هم میشه روی برد اون رو تست کرد و هم میشه نوع پایه هارو فهمید و هم نوع خود ترانزیستور رو. در هر صورت همین که قطعه رو بخواهیم از برد جدا کنیم کلی از زمان مارو میگیره و آخر سر هم جواب درستی به ما نمیده.

خوب حالا بریم یک ویدیو ببینیم از دوره های آنلاین سریر تصویر که نحوه عملکرد ترانزیستور رو برای ما شبیه سازی میکنه…

ممنون از این که این مطلب رو با ما دنبال کردید و ما تمام سعیمون بر این بود تا درک درستی از ترانزیستور و روش تست ترانزیستور به شما بدیم چون میدونیم در خیلی از سایتها به صورت علمی توضیح داده و شاید براتون درکش سخت بوده. لطف کنید این مطلب رو با دیگران به اشتراک بذارید و به این مطلب امتیاز بدید.